Στέργιος Μπουκουβάλας, MSc (Psy), MSc (ClinPsy), MBPsS
Ψυχοθεραπευτής - Ειδικός Ψυχικής Υγείας Παιδιών & Ενηλίκων
Μέλος του Βρετανικού Συλλόγου Ψυχολόγων (ΒΡS)
Τι είναι στρες - άγχος?
Το στρες ως αντίδραση
Αυτός ο ορισμός εξισώνει το στρες με τις αντιδράσεις του ατόμου σε στρεσογόνους παράγοντες. Αυτό γενικά περιλαμβάνει (ψυχο)σωματικές αντιδράσεις όπως: αυξημένη μυϊκή ή καρδιακή τάση, αρτηριακή πίεση κρύος ιδρώτας, ξηροστομία, δύσπνοια (μέσω της διέγερσης του αυτόνομου νευρικού συστήματος και των ορμονών του στρες), και/ή ψυχολογικά συμπτώματα όπως δυσφορία, αγωνία, υπερ-επαγρύπνηση, κόπωση, έλλειψη συγκέντρωσης ή διανοητικής διαύγειας κτλ.
Το στρες ως νοητική διεργασία
Ο ορισμός αυτός εστιάζει στην αλληλεπίδραση μεταξύ του ατόμου (δηλ. του νου) και του περιβάλλοντος και λαμβάνει υπόψιν τη σημασία της γνωστικής εκτίμησης (σκέψης) στο στρες. Με λίγα λόγια το στρες είναι μια διεργασία του νου που έχει να κάνει κυρίως με την αναγνώριση ενός ερεθίσματος ή γεγονότος ζωής ως πιεστικό ή "απειλητικό".
Υπάρχουν δύο τύποι εκτίμησης: α) εκτίμηση ενός στρεσογόνου ερεθισμάτος ως στρεσογόνο, καθώς και εκτίμηση του πιθανού αντίκτυπού του στον εαυτό (δηλ. αν το ίδιο το άτομο θεωρεί ότι κάτι συνεπάγεται πίεση ή απειλή για την ψυχολογική – σωματική του ευρωστία), β) τα άτομα αξιολογούν την επάρκεια τους (ή γενικά την διαθεσιμότητα πόρων, ψυχολογικών, κοινωνικών κτλ.,) για να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση. Με απλά λόγια εκτιμούν τη δύναμή τους, την ικανότητα ή τους τρόπους να ανταπεξέλθουν απέναντι σε κάτι.
Έτσι, το στρες ορίζεται ως "ανισορροπία" μεταξύ των σωματικών ή ψυχολογικών απαιτήσεων μιας κατάστασης και των πόρων που μπορεί να κινητοποιήσει το άτομο για να την διαχειριστεί. Όταν το άτομο πιστεύει ότι οι απαιτήσεις/πίεση υπερβαίνουν τις ικανότητές του να τις/την αντιμετωπίσει, η κατάσταση θεωρείται απειλή για την προσωπική ευεξία και το στρες εμφανίζεται.
